استفاده از اُزن اکنون در بخش های عظیمی از صنعت دارو در جهان متداول شده است و متخصصان جهانی نیز براین امر صحه گذارده اند؛ دکتر «ایلایت ولیز لورنزو» رئیس دپارتمان تکنولوژی های اُزن از مرکزتحقیقات علمی کشور کوبا، در نامه ای برتزریق اُزن در آب خام ورودی به سیستم به عنوان اکسیدانت قوی و ضدباکتری و در برج های خنک کن برای حذف جلبک و آلاینده ها، همچنین کاهنده اثرات سوء جانبی کلر به وسیله اُزن تاکید می کند. او همچنین تمیزکاری توام با استریل را به وسیله اُزن دردمای محیط، شست وشوی بطری قبل از پرکردن با آب اُزن دار و حتی شست وشوی لباس ها با آن به جای استریل کردن را تاکید می کند. اکنون صنعت دارو در کوبا قدم های موثری را برای استفاده از اُزن برداشته است.
دسترسی به آب تمیز یکی از مهم ترین فاکتورها در انتخاب و راه اندازی تجهیزات تولید محسوب می شود. بدون امکان دسترسی به آب تمیز؛ اغلب پروسه های تولیدی؛ تعویض خط و تمیزکاری تجهیزات غیرممکن است و در نهایت عملیات تولید به توقف می انجامند. داشتن مشخصه های آب آشامیدنی شهری و تصفیه آب اولین نمود آب مورد نیاز در پروسه های دارویی است.نگرانی صنعت دارو از اُزن؛ ممکن است از تاثیرگذاری آن در پروسه ها و عملیات تولیدی باشد. با حذف اُزن دیگر از آن به عنوان «مواد افزوده شده» در سیستم آب دارویی یاد نمی شود. اُزن معمولا با استفاده از مکانیزم تجزیه به وسیله اشعه UV از سیستم جدا می شود. [برای تجزیه و متلاشی ساختن اُزن از ستون های کربن اکتیو در مسیر آب نیز استفاده می شود.] اغلب سیستم های دارای اُزن مجهز به سیستم UV هستند و این موضوع موجب حذف احتمال تداخل اُزن در آب و یا پروسه می گردد. سیستم تولید اُزن با تخلیه الکتریکی آرام دارای تاریخچه به کارگیری در صنایع به ویژه نیمه هادی ها و همچنین از بین بردن سطوح بالایی از آلاینده ها در فاضلاب دارد.

اُزن در بهداشتی سازی آب
اُزن به عنوان ماده جایگزین در بهداشتی سازی به جای آب گرم، بخار و مواد شیمیایی مانند کلرین؛ کلراید وپراکسیدها مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از اکسیدانت های تجاری قوی با توان سه هزار برابر کلرین است. اُزن با در نظر گرفتن حساسیت ارگانیزم های آب، غلظت، زمان تماس و دمای آب به صورت موثری باکتری، ویروس، مخمرها، قارچ ها و دیگر میکروب ها را در زمان تماس خود از بین می برد.سیستم های آب صنعت دارو شایع ترین محل برای رشد بیوفیلم می باشند. جداسازی و تمیزکاری بیوفیلم از سطوح خیس آب خالص مشکل است. مهم ترین دلیل آن مقاومت پوسته سخت بیوفیلم و وجود مواد مغذی درون آن است که موجب تغذیه میکروب و زنده ماندن آن می شود که به تدریج در سیستم آب خالص رشد و موجب آلودگی سیستم انتقال و مسیر آن می شود. حذف بیوفیلم از سیستم باید همزمان با نفوذ در پوسته و تخریب حیات میکروبی زیر آن باشد. تخریب جزئی پوسته موجب آزادسازی کلونی های میکروبی زیر آن و جریان یافتن آنها در سایت های دیگر وباقی ماندن آلودگی در سیستم می شود.

بهداشتی سازی پیوسته و متناوب از روش های ممانعت از تکثیر و رشد بیوفیلم می باشند، با این حال تخریب بیوفیلم دشوار بوده که ناشی از تنوع ترکیبی آن می باشد.بسیاری از صنایع از اکسیدانت های قوی مانند کلرین و پراکسیدها برای کاهش یا حذف بیوفیلم استفاده می کنند. اما با توجه به مقررات زیست محیطی در مورد آلودگی آب و هزینه های بالای برخی مواد شیمیایی تمایل به استفاده از آب اُزن دار برای حذف بیوفیلم و از بین بردن آلودگی های میکروبی افزایش یافته است.

طراحی سیستم های اُزن
اُزن در محل مصرف و در دمای آب محیط تولید می شود و امکان تولید آب خالص در این دما وجود دارد. سیستم های اُزن در تولید آب دارویی نیازمند تولید اُزن؛ تزریق و ترکیب آن با آب می باشند. اُزن مجددا تبدیل به اکسیژن می شود، بنابراین احتمال تاثیرپذیری مواد حساس به اکسیژن در اثر مدت زمان تماس یا میزان اُزن به وجود می آید. این تاثیرات باید در زمان ارزیابی سیستم از نظر امکان پذیری و ریسک های آن مورد لحاظ قرار گیرند. سیستم مونیتورینگ و پارامترهای ایمنی، دامنه جریان، فشار وکل مجموعه های مربوط با خلوص و تمیزی آب شامل pH و TOC باید در سیستم جایگزاری شده باشند.

ملاحظات امکان پذیری
در صنایع دارویی از اُزن می توان برای بهداشتی کردن، تمیزکاری تجهیزات یا به عنوان یک راه حل درشرایط خاص استفاده کرد. در حالی که اُزن دارای قابلیت استفاده بسیار است، در برخی موارد امکان به کارگیری آن در برخی صنایع مقدور نمی باشد. برای استفاده از اُزن پارامترهایی وجود دارند که باید درارزیابی ریسک مورد لحاظ قرار گیرند:
• حساسیت سیستم به اکسیژن
• مواد به کارگیری شده در ساخت سیستم
• ایمنی اپراتور و عدم آسیب به زیست محیط
با در نظر گرفتن حساسیت سیستم ؛ احتمال افزایش جزئی دی اکسید کربن و اکسیژن و نیترات در سیستم وجود دارد. مقادیر این مواد با لحاظ داشتن سطوح بسیارکم موجودات ارگانیک در آب ممکن است دارای اهمیت نباشند.
ملاحظات ایمنی اپراتور و محیط زیست و پروسه کار از موارد مهم در به کارگیری اُزن می باشند. اُزن با غلظت زیاد یا باحجم بالا سمی است. به منظور ایمنی در استفاده از اُزن از سنسورهای نشت اُزن در نزدیک محل های تولید آن استفاده می شود که با کمترین میزان نشتی ایجاد آلارم می کنند.
اُزن درحدود ۲۰ دقیقه می تواند در آب با دمای محیط باقی بماند و پس از آن به اکسیژن تبدیل می شود.

پتانسیل های اُزن

در صورت تولید قابل اطمینان اُزن در محل مصرف، می توان اُزن را ایمن و اقتصادی ترین روش دانست. اُزن نیازمند انتقال و هزینه های مرتبط با ذخیره سازی و حمل و نقل ماده اکسیدانت نیست.
اُزن در دمای محیط قابل حل در آب است که موجب سهولت به کارگیری آن می شود. ساختار مورد نیاز برای استریل «شیمیایی حرارتی» و رفع آلودگی های متعاقب آن قابل توجه هستند. استفاده از آب اُزن دار به صورت موثری منجر به کاهش سرمایه گذاری؛ عملیات و هزینه های تعمیرات در سیستم آبسازی می شود.
آب اُزن دار برخلاف دیگر پروسه بهداشتی سازی شیمیایی، هیچ گونه باقیمانده از خود به جا نمی گذارد و در دمای محیط به صورت طبیعی به شکل اکسیژن درمی آید، بنابراین بعد از عملیات پروسه نیاز به شست وشوی آن نیست. هرمدل صرفه جویی اُزن در سیستم های بهداشتی سازی براساس متدهای اساسی سیستم، مصرف آب و الکتریسیته سنجیده می شود.
هزینه های اساسی سیستم شامل هزینه های عملیات، مصرف انرژی، تجهیزات مورد نیاز، حرارت، بخار، خنک کاری و مصرف مواد شیمیایی و همچنین هزینه های انبارش، جابه جایی و مدیریت ضایعات می باشد. هزینه آب شامل هزینه های پروسه، تمیزکاری و بهداشتی سازی است.

با توسعه زیرساخت ها، هزینه سرمایه ای اُزن برای میزان تجهیزات مورد نیاز مانند مولد اُزن، نشانگرهای اُزن و سیستم های متلاشی سازی آن مورد محاسبه قرار می گیرد. تغییرات در میزان مصرف انرژی، مصرف آب خالص، هزینه های نگهداری وکاهش و افزایش هزینه های ناشی از تناوب زمانی بهره برداری از سیستم است. به علاوه اگر یک شرکت در تدارک بسط سیستم های موجود خود باشد، این امر با حذف هزینه های پروسه های غیرلازم مقدور می شود.
بازگشت سرمایه باتوجه به مصرف و نیاز در مدت زمان کوتاهی بازگشت می یابد. منافع اقتصادی بیشتری می تواند از طریق منابع شهری و اهداف مشارکتی و تجهیزات با کاهش مصرف آب به دست آید. در برخی کشورها مشارکت در مباحث مصارف سبز و ملاحظات زیست محیطی؛ کاهش مصرف انرژی و تفکرات اکولوژیک موجب بهره مندی های مستقیم و غیرمستقیم برخی تسهیلات؛ ضمن تضمین نیل به اهداف، موجب منافع مالی نیز شود.
اُزن یک تکنولوژی زیست پذیر و مهم در بهداشتی سازی آب و موثرترین تکنولوژی برای کاهش و ازبین بردن بیوفیلم محسوب می شود. با توجه به کاهش قیمت تمام شده و زمان عملیات با به کارگیری این تکنولوژی، رشد کاربرد آن در سیستم گندزدایی آب های تمیز درحال افزایش است.
کل هزینه های سیستم اُزن نه تنها شامل هزینه اولیه بلکه شامل هزینه های کاهش یافته یا کمترشده سرویس های سالانه، افزایش زمان دسترسی به ماشین آلات ازطریق کاهش زمان شست وشو و امکان کوتاه کردن یا حذف بسیاری از پروسه های بهداشتی سازی با افزایش کیفیت آب و قابلیت اطمینان در سیستم، افزایش تعداد بچ های تولیدی و مزایای جانبی همچون مشوق های سازمان های زیست محیطی نیز می توانند در برآورد هزینه و سود یک سیستم موثر باشند.
استفاده از اُزن در دمای محیط موجب کاهش پساب و الکتریسیته وانرژی مصرفی برای تامین آب داغ و کاهش مواد شیمیایی در بهداشتی سازی می شود. بدون افزودن مواد شیمیایی، اُزن می تواند موجب استفاده مجدد آب در تجهیزات و همچنین پشتیبان پروسه های احیای آب خروجی از سیستم باشد.
با لحاظ تاثیر اُزن روی بیوفیلم، استفاده از سیستم های اُزن انتخاب معتبر برای سیستم های آب،گسترش آنها، سایت های سبز و همچنین ارتقای سیستم های موجود آب داغ یا مواد شیمیایی می باشند. تکنولوژی اُزن اکنون در دسترس است و باید با مطالعات امکان سنجی در پروسه های آینده «آب» را با آن مرتبط ساخت.